Saemien reeremetjïelte

Staaren tjïelte edtja dutnjien goh saemie nuepiem tsevtsiemasse vedtedh dejtie gyhtjelasside mejgujmie dutnjien duehtieh jïh sjïehteleslaakan dijjine dagkeri gyhtjelassine råårestalledh.

Tjïelte edtja struktureradamme dialogem utnedh dijjine saemiejgujmie guktie maahta dijjen vuajnoeh jïh daerpiesvoeth krööhkestidh. Tjïelte edtja sjïere maanaj jïh noeri nuepieh freemmedh nuepieh tsevtsiemasse vedtedh dejtie gyhtjelasside mejgujmie dejtie duehtieh jïh sjïehteleslaakan dejgujmie dagkeri gyhtjelassine råårestalledh.

Mijjieh tjïeltine edtja datne saemine dov reaktaj bïjre jïh mijjen dïedten bïjre daej laaken mietie jïh dej njoelkedassi mietie mejtie daate laake vuesehte.

Laake (2009:724) nasjonaale unnebelåhkoej jïh unnebelåhkoegïeli bïjre (unnebelåhkoelaake)

Gyhtjelassh jïh vaestiedassh minoriteetelaaken bïjre - minoritet.se

Saemine datne reaktam åtnah dovne njaalmeldh jïh tjaaleldh saemiestidh dov gaskesadtemisnie mijjine Staaren tjïeltesne.

Reakta saemien gïelem utnedh ajve aamhtesisnie jallh ierine tjïelti luvnie, vuesiehtimmieh jis datne tjïeltesne årroeh, ierie jielemen bïjre mij tjïeltesne jallh jis datne gåetie tjïeltesne. Datne edtjh aaj paarte jallh paarten sæjjasadtje ieresne årrodh.

Jis datne saemiengïelem åtnah dagkeres ieresne, mijjien dïedte njaalmeldh vaestiedassem vedtedh seamma gïelesne. Jis datne juridihken viehkiehtæjjam ohtsele, dovne reaktah åtnah, vaejtemen mænngan tjaaleldh jarkoestimmiem åadtjodh mej bïjre nænnoestimmieh jïh nænnoestimmie-tjïelkestimmieh dejnie ierine saemien gïelesne.

Mijjieh tjïeltine edtjebe tjohtjedh aaj jeatjah vuekine datnem dåastoehtidh saemien gïelesne jïh tjohtjebe datne edtjh maehtedh gaavnedidh barkijh gïeh saemiestieh gusnie daerpies.

Tjïelte nuepiem åtna nænnoestidh sjïere guassahtalleme- jïh telefontïjjh gåessie mijjieh maehtebe datnem dåastoehtidh saemiengïeleldh.

Staaren tjïelte edtja sijjiem maanide faaledh, jis dej hokseutnijh daam sijhtieh, aarhskuvlesne gusnie abpe jïh biehkine lïerehtimmeste saemiengïelesne. Hokseutnijh gïeh aarhskuvlesijjiem ohtsedieh dej maanese edtjebe gihtjedh jis dah sijhtieh sijjiem dagkeres aarhskuvlesne.

Staaren tjïelte edtja tjohtjedh sijjiem faaledh vuesiehtimmie fuelhkiebiejjiehïejmesne, ræhpas aarhskuvlesne jïh jïjjesijjesne gusnie abpe jallh biehkine darjoemistie saemiengïelesne.

Ohtsh aarehskuvlesijjiem jallh mubpie aarhskuvlese målsodh (e-dïenesje)

Ohtsh ietniegïeledåarjoem aarhskuvlesne (tjaatsege)

Tjïelte sjïere dïedtem åtna dejtie saemien gïelide vaarjelidh jïh gorredidh. Tjïelte edtja aaj lissine saemiej nuepieh freemmedh dej kultuvrem gorredidh jïh evtiedidh Sveerjesne. Maanaj evtiedimmie dej kulturelle identiteetem jïh saemiengïelen nåhtoem edtja sjïere freemmedh.

Staaren tjïelte tjohtjoe ietniegïelelïerehtimmiem faaledh gaajhkine saemien gïeline. Lïerehtimmesne åarjelsaemiengïelesne maahtah tjïelte faaledh lohkehtæjjam sijjesne. Lïerehtimmiem dej jeatjah saemiengïeline voejhkelibie maajeööhpehtimmien tjïrrh faaledh.

Learohkh gïeh jïjtje saemine identifijeradieh reaktam utnieh lïerehtimmiem saemiengïelesne.

Nuekies jis akte learohke sæjhta lïerehtimmiem jïh dellie skuvle edtja dïedtem utnedh lïerehtimmiem öörnedh. Dïhte dïedtem åtna jis sjïehteles lohkehtæjja gååvnese. Maadthskuvlesne, sjïereskuvlesne, saemieskuvlesne jïh maadthsjïereskuvlesne dïedtem utnieh seamma jïlhts dïhte lea jielije gïele gåetesne jallh ij.

Ohtsh ietniegïelelïerehtimmiem aarehskuvlesijjesne (tjaatsege)

Ohtsh ietniegïelelïerehtimmiem maadthskuvlesne (tjaatsege)

Staaren tjïelte edtja faaledh dïsse gie dagkerem nuepiem vaajta, abpe jallh biehkine servicem jïh hoksem åadtjodh mah voeresehoksen faaleldahkemieresne dejstie barkijistie gïeh saemien gïelem maehtieh. Tjïelte edtja aaj faaleldahkemieresne dej voeresi daerpiesvoeth hoksedh dej kulturellen identiteetem gorredidh.